اول ماه ذی القعده طبق برخی اسناد تاریخی ولادت حضرت فاطمه معصومه (س) دختر حضرت امام موسی بن جعفر(ع) است که در شهر مدینه منوّره چشم به جهان گشود. سالروز ولادت حضرت معصومه (س) در تقویم به نام روز دختر نام گذاری شده است.
مقدمه
در تاریخ ادیان الهی از حضرت آدم ابوالبشر تا حضرت خاتم صلوات الله علیهم، مقام زن از طرف دین و انبیا و اوصیای آنان پاس داشته شده است، و با وجود تاکید بر جایگاه و مقام زن، ضد فرهنگ‌های نهادینه شده توسط برخی از انسان‌ها سبب شد تا زن از جایگاهی که شایسته اوست، برخوردار نباشد.
انبیا و اوصیاء، در این مورد چراغ عقل انسان‌ها را روشن کردند تا راه را از بیراهه بشناسند و به ابعاد وجودی انسانی و به ویژه به جنس زن احترام بگذارند؛ مسأله‌ای که بشر هنوز در مقام نظر و عمل نتوانسته است آن را حل کند و نیازمند تأمل بیشتر در مقام نظر و همت بیشتر در مقام عمل است؛ در این میان الگوهای تربیت شده و عینیت یافته، بهترین اثر را در بیداری عقل‌ها و وجدان‌ها داشته‌اند.
حضرت فاطمه معصومه (س) فرزند امام موسی بن جعفر (ع) یکی از الگوهای مصداق یافته اندیشه اسلامی در رابطه با زن است که در زمان حیات و حتی پس از وفات حجتی به یادگار برای انسان‌ها و انسانیت است.
این بانوی بزرگ و تمام بانوان پرهیزگار در صدر اسلام در ابعاد و عرصه‌های مختلف، سبک زندگی مبتنی بر اصیل‌ترین باورها و ارزش‌ها را از خود بروز داده‌اند و این از مباهات شریعت است که چنین انسان‌های کاملی پیشرو آن هستند که الگو های کامل و جامعی برای طراحی سبک زندگی صحیح و مبتنی بر ارزش های الهی باشند. تأسی به زنان والامقامی همچون حضرت معصومه (ع) سبب می شود دختران مؤمن، عفیف و انقلابی در جامعه شخصیت و هویت خویش را پیدا کنند و به مقام و منزلت والای خویش پی ببردند و به مقامات معنوی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی رفیعی دست پیدا کنند. همچنین به برکت الگوپذیری از زنان بزرگ خاندان پیامبر اکرم (ص)، دختران و زنان جامعه کنونی با تحول فکری و روحی بزرگ نسبت به سرنوشت خود، خانواده، اسلام و جامعه احساس مسؤولیت کرده اجتماع را به سمت ایجاد حیات طیبه پیش خواهند برد. در ادامه به ذکر چند مورد از ویژگیهای الگویی حضرت فاطمه معصومه(س) برای زنان و دختران پرداخته خواهد شد.
علم اندوزی
از مشخصات بارز این الگوی به تمام معنا، علم و دانش ایشان بود. در خصوص توجه به علم و دانش اندوزی همین بس که امام موسی کاظم (ع) روزی به مسافرت رفته بودند و جمعی از شیعیان حضرت برای پرسش چند سوال به خانه ایشان در مدینه آمدند ولی آن حضرت را نیافتند. سوالات را در کاغذی نوشتند و به اهل خانه دادند، فردا برای خداحافظی آمدند و مشاهده کردند حضرت معصومه (س) جواب همه آن سوالات را نوشته است. شیعیان در مسیر برگشت بودند که به امام کاظم (ع) برخورد کردند و جواب‌ها را به آن حضرت نشان دادند، وقتی که امام (ع) جواب‌ها را مشاهده کرد سه بار فرمود: فداها ابوها. همان تعبیری که رسول اکرم در فضیلت دختر گرامی خود حضرت زهرا (س) فرمود.
این مساله حکایت از لزوم و تشویق و ترغیب به آموزش و تحصیل برای زنان و دختران در دین مبین اسلام دارد. انسان چه زن و چه مرد، باید به تحصیل بپردازد و در دانشی که تحصیل کرده به انسان‌ها خدمت کند. نباید به بهانه دیگر ابعاد وجودی زن، مانند مدیریت منزل و فرزندآوری، او را از تحصیل بازداشت. چنانکه به بهانه تحصیل نباید دیگر ابعاد وجودی و اجتماعی تحت الشعاع قرار بگیرد؛ این سیره تربیتی را در شخص حضرت صدیقه طاهره فاطمه بنت رسول الله(ص) نیز می‌بینیم که به تبلیغ و تدریس می‌پرداختند.
حضور اجتماعی
در بعد تأثیرهای اجتماعی می‌بینیم که یک زن می‌تواند رهبری یک حرکت اجتماعی را نیز بر عهده داشته باشد. چنانکه سفر حضرت معصومه (س) از مدینه به قصد خراسان، جنبه اجتماعی و جنبش گونه در تعالیم وحی را داشت. چرا که در این سفر که به نیت دیدار امام رضا (ع) صورت پذیرفت، آن حجتی که گوهر نجات انسان را در دست دارد را باز تعریف کردند. ایشان از مسیرهایی عبور می‌کردند که حکومت وقت، امام رضا (ع) را از آن منع کرده بودند. انتخاب نقشه خاص برای رساندن گوهر اسلام به دست انسان‌ها، از جمله مجاهدت های فاطمه معصومه(س) بود. فعالیت اجتماعی آن حضرت نیز مانند حضرت فاطمه زهرا (س) به گونه ای بود که به تبلیغ‌های جزئی بسنده نکرده و به صحنه اجتماع وارد شده و در تحلیل و تعیین مناسبات کوشیده‌اند.
صبر و امیدواری و شناخت هدف
حضرت معصومه(س) تمام دوران کودکی و نوجوانی خود را در فراق پدر گذراندند. این در حالی بود که می‌دانستند پدر در زندان و تحت شکنجه‌های متعدد قرار دارند؛ و صبر و بردباری و امیدواری که در وجود ایشان بوده، علارغم ارتباط بسیار عمیق و تنگاتنگ با پدرمایه شگفتی است. ایشان در هر شرایطی هدف و مقصد را می‌شناختند و در جهت رسیدن به مقصد، مصائب و ابتلائات بسیاری را متحمل شدند. این نشان از یک انسان هدفمند دارد که مسائل و مشکلات نه تنها او را از چرخه مسیر متعالی دور نمی کند بلکه در ادامه مقاوم تر و به ادامه راه معتقدتر می شود. آنچه در زندگی حضرت معصومه(س) حرف اول را می‌زند هدف شناسی ایشان است. یعنی حضرت در زندگی ۲۸ ساله خود کاملاً می‌دانستند کدام راه و کدام هدف است و مسیر مستقیم بدون انحراف به چپ و راست الگویی است که هر انسان در جستجوی قرب را به منزل خواهد رساند. این درسی است که سراسر زندگی این بانوی بزرگ برای نه تنها دختران و زنان، بلکه همه انسان های آزاد و آزاده دارد.
پایبندی به خانواده
ویژگی دیگر حضرت معصومه(س) پایبندی به خانواده بود که در جامعه امروز خود بسیار به آن نیازمندیم. حضرت از کودکی با وجود عدم حضور پدر، و با وجود سختی‌های بسیار در خانواده، همواره در کنارایشان بوده و پس از شهادت پدر و در بزرگسالی به جهت یاری رساندن به برادر خود امام رضا(ع) و دلتنگی برای ایشان، به ایران مهاجرت کرده و هرگز خانواده را تنها نگذاشتند.
شجاعت
حضرت معصومه(سلام الله علیها) محدثه و امینی برای پدرشان محسوب می شدند.احادیث زیادی از قول ایشان به ما رسیده است. احادیث بسیاری از فقه و اصول معراج پیامبر و حقانیت اسلام از ایشان نقل شده است.. این امر نشانگر شجاعت و جرأت این شیرزن است. با وجود خفقان حاکم در زمان هارون، که نقل احادیث ممنوع بود، ایشان در همه حال از اسلام واقعی دفاع کردند و تا آنجا که توانستند پیام ولایت را به گوش مسلمانان رساندند. این درسی برای دختران و زنان در دفاع و احیاء اسلام و گسترش حق و حقیقت در جهان است.
تلاش و پشتکار فراوان
درس دیگری که دختران ما می توانند از این بانوی ارجمند بگیرند این است که ایشان خود با تلاش و پشتکار خویش به این مقام رفیع دست یافته اند، زیرا امام کاظم(علیه السلام) دختران دیگری هم داشتند اما هیچ کدام به چنین درجه ای نائل نگردیدند.
نظر مراجع بزرگ اسلام نسبت به حضرت معصومه(س)
حضرت آیت الله خامنه ای درباره حضرت معصومه(س) فرمودند: « حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، این دختر جوانِ تربیت‌شده دامان اهل‌بیت، با پاشیدن بذر معرفت و ولایت در میان مردم، موجب شد که قم پایگاهی بشود که انوار علم و معارف اهل‌بیت را به سراسر دنیای اسلام منتقل کند.»
مرحوم آیت‌الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی در مدت ۶۰ سالی که در شهر قم اقامت داشت، سحرها اولین زائر حرم حضرت معصومه(س) بود. ایشان در طول سال ـ چه شب‌های سرد زمستان و چه شب‌های گرم تابستان قم ـ قبل از اذان صبح پشت درهای حرم به انتظار می‌ایستاد تا پس از باز شدن درها اولین زائر حضرت باشد.
مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبایی غروب‌های ماه رمضان با پای پیاده با کهولت سن به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) می‌آمد و با بوسه بر ضریح آن حضرت روزه خود را افطار می‌‌کرد، سپس به خانه رفته و غذا می‌خورد.
جایگاه زن در اسلام
تشکیل بارگاه برای آن حضرت و بزرگداشت ایشان، تمرکز شدید بر نقطه‌ای است که بشریت در مقام نظر و عمل نتوانسته آن را حل کند. بارگاه کریمه اهل بیت شاهد صدقی است که انسان به کمال رسیده و شایسته بزرگداشت، زن و مرد ندارد . جایگاه زن در اسلام را نمی توان در هیچ تمدن و اندیشه‌ای دیگر پیدا کرد. در قرآن سوره‌ای به نام رجال نداریم، اما سوره نسا داریم. جای جای کلام حضرت حق سخن از زن، حقوق و جایگاه او است. در مقابل تفکر منحط غربی که زن زمانی ارزشمند است که چنان کالایی خودنمایی کند. برابری زن و مرد زمانی موجودیت پیدا می‌کند که خدشه ای بر هیمنه اومانیستی دنیای سرمایه داری وارد نشود. زنی در سیاست نماینده کنگره می‌شود و زنانی در جایگاه علمی، رئیس دانشگاه‌های برتر می‌شوند، اما وقتی که پای منافع پیش می‌آید، آن زن کنگره‌ای، این زنان دانشگاهی را به محاکمه می‌کشند! به دلیل اینکه دانشجویان به کشته شدن کودکان و زنان در غزه اعتراض کردند.
در پایان
عواملی همچون تابع خانواده بودن، علم و دانش بسیار، شجاعت و دلیری، حمایت از حریم ولایت، تلاش و پشتکار بی حد و حصر و صدها دلیل دیگر، حضرت فاطمه معصومه را الگوی بس بدیل دختران در سراسر عالم ساخته است.
سیده نرجس عمرانی
دیدگاهتان را بنویسید