کودکی، تحصیلات، خانواده و زندگی کافکا
فرانتس کافکا در سوم ژوئیه ۱۸۸۳ در پراگ به دنیا آمد. در خانواده‌ای که با او سر ناسازگاری داشتند. با پدری که با ایجاد ترس در خانه همه را به فرمانبرداری از خودش واداشته بود و مادری که همیشه در بحث‌ها طرفدار پدر بود. این دو نفر کاری کردند که بعدها کافکا نامه‌ای به آن‌ها و به خصوص پدرش بنویسد و در آن بگوید که «در حضور شما زبانم می‌گرفت و به لکنت می‌افتادم و نمی‌توانستم حرف بزنم و فکر کنم…»
او در رشته‌ی حقوق درس خواند و کاری در شرکت بیمه‌ی حوادث گرفت. کاری که به او کمک می‌کرد تا مخارجش را بپردازد و زمان زیادی در اختیارش قرار می‌داد تا به کار مورد علاقه‌اش، نوشتن بپردازد. نوشتن البته برای او به منزله‌ی عبادت بود. زمانی در اختیارش قرار می‌داد که فراموش کند در زندگی عادی‌اش از چه توانایی‌هایی محروم است.
سبک نگارش فرانتس کافکا
ظهور مدرنیسم ادبی در اواخر قرن نوزدهم، از پیدایش یک انقلاب در سبک نویسندگی نیز خبر می‌داد؛ جایی که نویسندگان از آثار پرطمطراق و باشکوه عصر ویکتوریا فاصله گرفتند و درصدد مقابله با عناصر غیرمنطقی و وجودی محیط اطراف خود برآمدند..
کافکا نیز یکی از نویسندگانی بود که در این دوره ظهور کرد و بسیار خوش درخشید. اوا داستان‌های کوتاه و رمان‌هایش را به سبکی پوچ‌گرایانه و حتی گاهی عجیب می‌نوشت، در حالی که لحن بی‌تفاوت و سهل‌انگارانه‌اش را در بسیاری از آثارش حفظ می‌کرد. این سبک نگارش به‌قدری متمایز و مخصوص به خود اوست که محققان برای توصیف هر اثری که یادآور آثار غیرمتعارف کافکا باشد، صفت «کافکایی» را تولید کرده‌اند. رمان مسخ مشهورترین مظهر سبک «کافکایی» است، زیرا عناصر خارق‌العاده‌ی آن با نگرش طعنه‌آمیز کافکا توصیف شده‌اند.
جوایز و افتخارات فرانتس کافکا
فرانتس کافکا در طول زندگی خود تقریبا هیچ جایزه یا افتخار مهمی را از آن خود نکرد. با این حال، دستاوردها و تاثیرات ادبی او پس از مرگش شناخته شد و مورد تجلیل بسیار قرار گرفت. برخی از جوایز و افتخارات قابل‌توجه مرتبط با او و آثارش عبارت‌اند از:
- جایزه‌ی کافکا: جایزه‌ی کافکا یک جایزه‌ی ادبی بین‌المللی است که در سال ۲۰۰۱ به افتخار فرانتس کافکا بنیان‌گذاری و نام‌گذاری شد. این جایزه، سالانه به نویسندگانی اعطا می‌شود که آثارشان ویژگی‌های هنری استثنایی و سهم قابل‌توجهی در ادبیات معاصر دارد.
- جایزه‌ی ادبی بین‌المللی فرانتس کافکا: این جایزه‌ی ادبی معتبر در سال ۲۰۰۱ برای ارج نهادن به میراث کافکا ایجاد شد. این جایزه هر دو سال یک‌بار، به نویسندگانی اعطا می‌شود که آثارشان روح نوآورانه‌ی کافکا و کاوش در مضامین وجودی را منعکس می‌کند.
- مدال کافکا: مدال کافکا یک جایزه‌ی ادبی است که توسط انجمن فرانتس کافکا در پراگ اعطا می‌شود. این جایزه به افرادی اهدا می‌شود که سهم قابل‌توجهی در ادبیات، انسان‌گرایی یا درک مسائل انسانی داشته باشند.
توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که جوایز و افتخارات ذکرشده همگی پس از مرگ کافکا بنیان‌گذاری شده‌اند، زیرا شناخت و قدردانی از این نویسنده، در سال‌های پس از انتشار آثارش افزایش یافت.
اقتباس‌های سینمایی و فرهنگی از آثار کافکا
بسیاری از آثار کافکا در اشکال مختلف رسانه از جمله فیلم، تئاتر و اپرا مورد اقتباس واقع شده‌اند. برخی از مهم‌ترین و مشهورترین آثاری که با اقتباس از آثار او خلق شده‌اند عبارت‌اند از:
- محاکمه (۱۹۶۲): فیلم محاکمه به کارگردانی اورسن ولز اقتباسی از رمان محاکمه‌ی کافکا است. در این فیلم، آنتونی پرکینز در نقش جوزف کی ایفای نقش کرده است؛ مردی که توسط یک سیستم حقوقی مرموز، تحت پیگرد قانونی قرار گرفته است.
- مسخ (۱۹۷۵): فیلم مسخ به کارگردانی یان نیمتس براساس رمان مسخ که یکی از مشهورترین آثار کافکا محسوب می‌شود، ساخته شده است. این فیلم داستان گرگور سامسا را به تصویر می‌کشد که یک روز صبح از خواب بیدار می‌شود و متوجه می‌شود که به یک حشره‌ی غول‌پیکر تبدیل شده است.
- قلعه (۱۹۹۷): فیلم قلعه به کارگردانی میشل هانکه، اقتباسی از رمان قلعه (که تحت عنوان قصر نیز شناخته می‌شود) است. این فیلم داستان یک نقشه‌بردار را روایت می‌کند که به دهکده‌ای می‌رسد که تحت سلطه‌ی یک قلعه‌ی مرموز است.
- آمریکا (۱۹۸۷): فیلم آمریکا به کارگردانی ولادیمیر میشالک براساس رمان ناتمام آمریکا ساخته شده است. این داستان، سفر یک مهاجر جوان به نام کارل راسمن را روایت می‌کند که در حال بررسی چالش‌ها و پوچی‌های جامعه‌ی آمریکایی است.
- گروه محکومین (۲۰۰۰): فیلم گروه محکومین به کارگردانی دیوید جونز، براساس داستان کوتاهی از کافکا به همین نام ساخته شده است. این کتاب موضوعاتی از جمله عدالت، مجازات و سوءاستفاده از قدرت را در یک مستعمره‌ی کیفری آینده‌نگر بررسی می‌کند.
- محاکمه (۱۹۹۳): نمایش محاکمه اقتباس دیگری از رمان محاکمه است که برای نخستین‌بار در تئاتر ملی سلطنتی لندن به نمایش درآمد. این اثر توسط استیون برکف کارگردانی شد و به دلیل صحنه‌پردازی و تفسیر خلاقانه‌اش از اثر کافکا، مورد تحسین منتقدان قرار گرفت.
- مسخ (۲۰۱۳): مسخ توسط یک شرکت تئاتر ایسلندی نیز مورد اقتباس واقع شده است. این تئاتر جنبه‌های فیزیکی، آکروباتیک و جلوه‌های بصری را با هم ترکیب می‌کند تا داستان کافکا را روی صحنه زنده کند.
نمونه‌های ذکرشده تنها چند نمونه از اقتباس‌های صورت‌گرفته از آثار کافکا است، درحالی‌که نوشته‌های او الهام‌بخش هنرمندان، فیلم‌سازان و نمایشنامه‌نویسان متعددی در سراسر جهان بوده و گواه تاثیر ماندگار دیدگاه ادبی منحصربه‌فرد او به شمار می‌رود.
پایان زندگی کافکا
فرانتس کافکا در جوانی و بر اثر بیماری سل درگذشت. بیماری که باعث شد تا پدر و مادرش بالاخره با مهر و محبت پذیرای او و مراقبش باشند. بیماری او را به آسایشگاه‌های مختلف برد و در موریتس، محل مورد علاقه‌ی یهودیان در برلین در کنار بالتیک بود که جرقه‌ی عشقی در وجودش زده شد. کافکای چهل‌سالگی، برای مدت کوتاهی، زندگی شادی با دورا دیمون بیست‌ساله آغاز کرد و آن هم به زودی و به دلیل تورم اقتصادی جنگ از بین رفت. او پیش از مرگش در ۳ ژوئن ۱۹۲۴ به «ماکس برود عزیز» وصیت کرد تا تمام آثارش را نخوانده بسوزاند. اگر سرپیچی دوستش نبود حالا ما کتابهای محاکمه و قصر را نداشتیم؛ چرا که کتابهای او به عنوان «کتاب ضاله» به دست نازی‌ها سوزانده شدند.
کلام آخر
فرانتس کافکا مردی عجیب بود و زندگی عجیبی داشت. مردی که او را یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین نویسندگان معاصر می‌دانند. او توانست آثاری را به دنیا هدیه بدهد که با گذشت سال‌ها هنوز، تازگی خودشان را حفظ کرده‌اند و خواندنشان برای هرکس، حسی عمیق از درک و پذیرش به همراه داشته باشد. اما هرگز فراموش نکنیم که این مرد پریشان‌حال آزرده خاطر که از روابط خانوادگی خیری ندید و در روابطش با دوستان، آشنایان و حتی زنان نیز چندان موفق نبود، می‌توانست خیال‌پردازی‌هایش را تا جایی ادامه دهد که دخترکی گریان را آرام کند؛ همان دخترک قصه‌ی کافکا و عروسک مسافر که جوردی سیئررا ای فابرا به زیبایی تمام تصویر کرده است.
دیدگاهتان را بنویسید